Türkiye’de Bir İlk – Of İlçesi Solaklı Projesi

Doğa ile ilgili tahribatların önüne geçmek için Trabzon’un Of ilçesinin Solaklı Dere havzasında yapılan Solaklı Havzası Taşkın Koruma, Rehabilitasyon ve Çevre Düzenleme Projesinin Türkiye’de bir ilk olduğu belirtildi.

Konuyla ilgili bir açıklama yapan Orman ve Su İşleri Bakanlığı Müsteşar Yardımcısı Dr. Mahir Küçük, doğa ile ilgili proje yapacak firmalardan doğaya yaptıkları tahribatı düzeltmeleri için kendilerinden rekreasyon çalışmaları ve düzenlemeleri yapmalarını zorunlu hale getireceklerini söyledi.

Solaklı Havzası Taşkın Koruma, Rehabilitasyon ve Çevre Düzenleme Projesi açılış töreninde konuşan Orman ve Su İşleri Bakanlığı Müsteşar Yardımcısı Dr. Mahir Küçük, HES’lerle ilgili ister istemez doğa ile ilgili tahribatların oluştuğunu belirterek “Amacımız, rehabilitasyon projeleri ile doğaya en az zarar vererek doğal kaynakları en verimli şekilde kullanmaktır. Solaklı rekreasyon projesi Türkiye’de bir ilk ve örnek proje olması nedeniyle son derece önemlidir.

Bundan sonra doğa ile ilgili proje üretecek firmalardan rekreasyon çalışmalarını da kendilerinden isteyeceğiz ve düzenlemeyi kendileri yapacaktır” dedi.

Bazı ortamlarda böyle istenmedik olumsuz görüntüler oluştuğunu anlatan Küçük, şunları söyledi: “Bu olumsuzlukları gidermek adına bu proje bir ilktir. Doğrusu Türkiye’de buna yönelik doğru dürüst bir firma yoktur. Her ortama, her ekosisteme uygun, vatandaşlarımızın dinlenme alanlarına uygun yeni projeler ortaya koyabilecek sektörlere ihtiyaç vardır. Böylece tahrip edilen alanların rehabilitasyonu ile eski güzelliğine kavuşturmak ve vatandaşlarımızın hizmetine sunmak gibi önemli bir amacımız vardır. Bu havzadan Çaykara’yı da geçecek şekilde 8, 9 noktada halkımızın dinlenebileceği yeni rekreasyon alanları oluşturacağız.”

SOLAKLI VADİSİNDE ÖNCELİKLİ ORMAN FONKSİYONLARI BELİRLENDİ

KTÜ Orman Fakültesi Dekanı Prof.Dr. Emin Zeki Başkent de, projenin hedefi hakkında şu bilgiyi verdi:

“Bu projede pilot bölge olarak seçilen Solaklı Vadisinde geleneksel arazi kullanım şekilleri, karayolu ve HES’lerin yapımı sürecinde ve sonrasında doğal ekosistemlerde görülebilecek bozulmaların en aza indirilmesi, havzada görülebilecek olumsuz etkilerin restore edilerek tabii yapıya kavuşturulması ile birlikte görsel-estetik değerlerinin geliştirmesi ve havzanın tüm kaynakları ile birlikte bütüncül yaklaşımla planlanması hedeflenmektedir.

HES havzasının orman fonksiyonları belirlenecek, konumsal veri tabanı CBS ve uydu görüntüleri ile kurulacak ve mevcut orman amenajman planları bu bağlamda ekosistem tabanlı ve çok amaçlı yaklaşımla yenilenecektir.”

Uluslararası anlaşmalar ve ülkemizin gerek enerji ve gerek diğer ihtiyaçlar doğrultusunda Solaklı vadisinde öncelikli orman fonksiyonlarının belirlendiğini anlatan Başkent, sözlerine şöyle devam etti: “hidrolojik (su üretimi ve su koruma) fonksiyonu, toprak koruma (erozyonu önleme) fonksiyonu, estetik-rekreasyon fonksiyonu, doğa (özellikle Biyoçeşitlilik) koruma fonksiyonu, odun (Karbon ve oksijen üretim ağırlıklı) ve Odun Dışı Orman Ürünleri üretim fonksiyonu, Of ve Çaykara planlama birimleri içerisinde kalan Solaklı havzasının orman amenajman planları ekosistem tabanlı çok amaçlı planlama esaslarına göre planlanmış ve uygulamaya konulmuştur. HES havzası bütüncül yaklaşımla ele alınarak, havzada oluşan mevcut ve potansiyel çığ, heyelan, erozyon alanları belirlenecek ve modern metotlarla iyileştirilecektir.”

Trabzon Orman Bölge Müdürü Celal Pir ise Solaklı havzasındaki mevcut ve potansiyel çığ, sel, erozyon ve heyelan alanları belirlediklerini belirterek sözlerini şöyle sürdürdü: “Bu alanların havza restorasyonu çalışmalarıyla tamamlanacak şekilde planlanmıştır. Özellikle alanda mevcut, heyelanlı iki sahaya öncelik verilerek, gerekli iyileştirme proje uygulamaları da başlatılmıştır. HES havzasının biyolojik çeşitliliğinin korunmasına yönelik; yaban hayvanları ve bitki türleri belirlenecek, korumada hedef tür ve biyotoplar saptanacak ve tüm bitki kompozisyonlarında yörede bulunan tabii türlerimiz kullanılacaktır. Bitki türü seçiminde tabii ve estetik güzelliği olan türlerin yanı sıra kestane, ıhlamur, ceviz, karayemiş, kiraz, üvez, mavi yemiş, gibi meyvelerinden ve çiçeklerinden gerek yöre halkının gerekse ziyaretçilerin faydalanabileceği türlere öncelik verilecektir.”

YABAN HAYATINI ÖNEMSİYORUZ

Rekreasyon alanlarında yaban hayatının önemine değinen KTÜ Orman Fakültesi Yaban Hayatı Ekolojisi ve Yönetimi Bölümü Ana Bilim Dalı Başkanı Doç.Dr. Şağdan Başkaya da yaban hayvanları için besin, barınak ve yuvalanmalarına uygun tabii bitki türleri kullanılacağını söyledi.

Yaban hayvanlarının yaşam alanlarında oluşan tecrit (izolasyon) ve parçalanmayı önlemek için; koridorlar ve tampon alanlar oluşturulacağını anlatan Başkaya, şunları söyledi: “Önemli yerlerde yaban hayvanlarının geçişi için uygun üst geçit, alt geçit veya menfez yapılacak, yollardaki bariyerlerde uygun geçiş yerleri yapılacak, zorunlu hallerde yuva, tünek, sığınak veya yemlik gibi bazı yapay yaşam alanı unsurları oluşturulacak, yaban hayvanlarının yaşam alanlarının uygun bir şekilde bakım ve

iyileştirilmesi yapılacak, yaban hayvanlarının istenilen yerlerden geçişini sağlayan yönlendirici çit ve bariyerler yapılacak, uygun yerlere, yaban hayatı ile ilgili uyarıcı ve bilgilendirici levha ve ışıldaklar yerleştirilecektir.”

Bu çalışma ile vadide bulunan mevcut balık türüne göre en uygun yerlerde balık geçitleri planlanacak, akar su hattında kalan can suyu ile oluşturulacak set ve göletler ile balık varlığının akarsularda devam ettirilmesine imkan tanınacağını anlatan Başkaya, şöyle konuştu: “hatta artışına da yardımcı olunacaktır. Böylece sportif balıkçılık faaliyetlerine de katkısı olacaktır.

Yapılacak bentler ile akarsuya hem akış hem de göllenme sağlanacak suda yaşayan canlıların sayılarını ve gelişimlerini olumlu yönde etkileyecektir. Böylelikle balıkların beslenmesini olumlu yönde etkileyecektir.”

BİTKİ BİYOÇEŞİTLİLİĞİ SAĞLANACAK

HES ve etki alanlarındaki vejetasyon tiplerinin bitki birlikleri, bitki sosyolojisi çalışmalarıyla saptanacağını hatırlatan Flora ve Vejetasyon Uzmanı Prof. Dr. Salih Terzioğlu, “Bu birliklerinden ve gerekli ekolojik verilerden yararlanılarak Avrupa Birliği Bilgi Sistemi (EUNIS)’ne göre Biyotoplar belirlenecek ve sayısal ortamda haritalanacak” dedi.

Terzioğlu, ekosistem hassasiyetleri tespit edilerek, bitkisel biyoçeşitliliğin sürekliliğinin sağlanmasında ulusal ve uluslar arası doğa koruma mevzuatlarına (IUCN, CITES, BERN) göre tedbirlerin koruma-kullanma dengesi içerisinde alınması için gerekli önerilerde bulunulacağını söyledi.

Yeni peyzaj düzenlemeleriyle Solaklı havzasının görsel ve estetik değerinin artırılacağını ifade eden Terzioğlu, sözlerini şöyle sürdürdü: “Gerek yöre halkının gerek yerli ve yabancı turistlerin rekreasyonel ihtiyacı, yapılacak oturma dinlenme mekanları, fizik-egzersiz alanları ve diğer spor alanları, yürüyüş yolları, bisiklet yolu, balık tutma ve manzara terasları, yeme içme mekanları, kayıkla gezinti, çocuk oyun alanları gibi etkinlik alanları ile karşılanacaktır. HES alanlarında görülebilecek tüm olumsuz görsel kirlilikler uygun yöntemlerle iyileştirilecektir.”

Öte yandan Çevre ve Orman ve Su İşleri Bakanlığı ile KTÜ Orman Fakültesi işbirliği ile yapılan “Solaklı ve İkizdere Vadilerinin Havza Bazında Islah (Restorasyon), İyileştirme (Rehabilitasyon) ve Peyzaj Projeleri”, KTÜ Orman Fakültesi Dekan Yardımcısı Prof.Dr.Mustafa Var’ın yönetiminde, Orman Amenajmanı-Coğrafi Bilgi Sistemleri Uzmanı Prof.Dr.Emin Zeki Başkent, Flora ve Vejetasyon Uzmanı Prof.Dr.Salih Terzioğlu, Yaban Hayvanları (fauna) Uzmanı Doç.Dr.Şağdan Başkaya ve daha birçok öğretim elemanı tarafından projelendirilirken, uygulama kısmı Devlet Su İşleri Bölge Müdürlüğü, Orman Bölge Müdürlüğü ve Karayolları Bölge Müdürlükleri tarafından sürdürüldüğü kaydedildi.